Nhà môi giới toàn cầu - Global Brokers for FIIs

Yêu cầu "enabling access to global brokers for Foreign Institutional Investors (FIIs)" được FTSE Russell nhấn mạnh trong thông báo September 2025 Annual Review như một yếu tố bổ sung để xác nhận nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ Frontier Market lên Secondary Emerging Market (hiệu lực 21/09/2026). Dù không phải là một tiêu chí chính thức trong Quality of Markets Matrix (21 tiêu chí), nhưng nó rất quan trọng để đảm bảo thị trường Việt Nam đáp ứng nhu cầu thực tế của các nhà đầu tư quốc tế, đặc biệt là các quỹ lớn (như BlackRock, Vanguard) trong việc sao chép chỉ số (index replication) và giao dịch hiệu quả. Dưới đây là giải thích về yêu cầu này, tập trung vào ý nghĩa, hiện trạng tại Việt Nam, và hành động cần thiết để duy trì nâng hạng trong March 2026 Interim Review.

1. Ý nghĩa của "Access to Global Brokers for FIIs"

• Định nghĩa: "Access to global brokers" đề cập đến việc FIIs (các tổ chức đầu tư nước ngoài như quỹ ETF, quỹ tương hỗ) có thể giao dịch trực tiếp với các global brokers (nhà môi giới toàn cầu, ví dụ: HSBC, Citi, Standard Chartered, JPMorgan) đóng vai trò là counterparty (đối tác giao dịch) trong các giao dịch chứng khoán tại Việt Nam. Điều này bao gồm khả năng mở tài khoản, thực hiện lệnh mua/bán, và thanh toán giao dịch một cách dễ dàng, nhanh chóng, và chi phí hợp lý thông qua các broker quốc tế, thay vì chỉ phụ thuộc vào các công ty chứng khoán địa phương (như SSI, VIETCAP).
• Tại sao quan trọng?:
  • Index Replication: Các quỹ ETF thụ động (như Vanguard FTSE Emerging Markets ETF) cần mua cổ phiếu Việt Nam (HPG, VHM, VNM, v.v.) với khối lượng lớn để khớp với FTSE Emerging Markets All Cap Index (trọng số VN ~0.3%). Nếu chỉ làm việc với broker địa phương, rủi ro counterparty (mất khả năng thanh toán) và chi phí giao dịch tăng, gây khó khăn cho quỹ.
  • Investor Confidence: Global brokers có uy tín và hệ thống quản lý rủi ro tốt hơn, giúp FIIs cảm thấy an toàn hơn khi đầu tư vào Việt Nam. Điều này đặc biệt quan trọng để thu hút dòng vốn 1-1.7 tỷ USD passive inflows (theo VinaCapital, tháng 10/2025) sau nâng hạng.
  • Benchmark so với thị trường Emerging khác: Các thị trường như Thái Lan, Malaysia (Secondary Emerging) đã cho phép FIIs giao dịch trực tiếp với global brokers, tạo lợi thế cạnh tranh. Việt Nam cần tương tự để duy trì nâng hạng.

2. Hiện trạng tại Việt Nam (tháng 10/2025)

• Thực tế hiện tại:
  • FIIs tại Việt Nam chủ yếu giao dịch qua các công ty chứng khoán nội địa (SSI, VIETCAP, HSC) hoặc chi nhánh của global brokers (HSBC Vietnam, Standard Chartered Vietnam) nhưng vẫn thông qua hệ thống địa phương (VSD - Vietnam Securities Depository). Điều này dẫn đến:
    • Hạn chế counterparty: Broker nội địa có vốn nhỏ hơn (ví dụ: SSI vốn ~500 triệu USD so với HSBC hàng tỷ USD), tăng rủi ro thanh toán nếu khối lượng giao dịch lớn (đặc biệt trong rebalance tháng 9/2026).
    • Chi phí cao: Phí giao dịch qua broker nội (~0.1-0.3%) cao hơn global brokers (~0.05-0.1% ở Thái Lan). Quy trình mở tài khoản cho FIIs cũng phức tạp hơn (yêu cầu mã số giao dịch, giấy tờ).
    • Thanh khoản giới hạn: Một số broker nội không xử lý được lệnh lớn từ ETF (~100-200 triệu USD/ngày), gây trượt giá (slippage).
  • Tiến bộ đạt được:
    • Circular 68/2024 (hiệu lực 4/11/2024): Loại bỏ yêu cầu pre-funding, cho phép FIIs giao dịch mà không cần nộp tiền trước, giảm chi phí và rủi ro.
    • Hệ thống KRX (triển khai 5/2025): Tăng thanh khoản (1.1 tỷ USD/ngày) và hỗ trợ giao dịch T+2, tạo nền tảng kỹ thuật để global brokers tham gia.
    • Nghị định 245/2025: Nới giới hạn sở hữu nước ngoài (FOL), chỉ còn 12 mã bị giới hạn, tăng khả năng FIIs mua cổ phiếu blue-chip (HPG, VHM, VNM).
• Khoảng cách còn lại: Việt Nam chưa có cơ chế chính thức cho phép global brokers (như Citi, JPMorgan) làm direct counterparty với FIIs, mà vẫn qua middleman (VSD hoặc broker nội). Điều này làm giảm hiệu quả và tăng rủi ro trong mắt quỹ lớn.

 

Yêu cầu "access to global brokers for FIIs" đòi hỏi Việt Nam tích hợp global brokers (HSBC, Citi) làm counterparties trực tiếp, đơn giản hóa mở tài khoản, và minh bạch giao dịch để giảm rủi ro cho FIIs. Đến tháng 2/2026, SSC/HOSE cần hoàn thiện KRX, sửa quy định pháp lý, và thu thập feedback tích cực từ quỹ lớn. Nếu đạt, inflows 5-6 tỷ USD (1 tỷ passive, 4-5 tỷ active) sẽ bắt đầu từ tháng 9/2026, tập trung vào blue-chip (HPG, VHM, VNM). Theo dõi thông báo interim review (4/2026) trên lseg.com/en/ftse-russell.