Khi tôi mới ra trường, với tấm bằng cử nhân Đại học Kinh Tế Tp.HCM, tôi cùng vài người bạn tập tành kinh doanh. Mở một cửa hàng thời trang, và vì chưa có nhiều vốn nên mỗi thành viên góp một ít để mở cửa hàng. Chúng tôi chia lãi lỗ theo tỷ lệ góp vốn ban đầu đó cho các thành viên. Các thành viên góp tiền vào là cổ đông. Có thể nói, đó là mẫu hình của một doanh nghiệp...dù nó khá bé, nhưng để cho mọi người dễ hình dung. Doanh nghiệp thuộc sở hữu của một số người hoặc lớn hơn là của rất nhiều người.
Với ví dụ trên, khi cửa hàng thời trang của chúng tôi phát triển, chúng tôi, những người chủ sở hữu có thể bán phần góp vốn cho người khác hay gọi là bán cổ phần. Bán cho người quen hoặc cho người lạ, cho mọi người ngoài xã hội bằng việc chúng tôi chào bán công khai. Trong lần chào bán công khai lần đầu tiên ra công chúng (IPO - Initial Public Offering), có thể chào bán toàn bộ cổ phần hoặc một phần ra công chúng. Các cổ phần này sẽ được niêm yết giao dịch mua bán sau đó trên sàn HOSE, hoặc HNX hoặc Upcom, tùy theo việc đáp ứng tiêu chí niêm yết nào theo quy định.
Là người sở hữu cổ phiếu của các cty, bạn có cả quyền và nghĩa vụ. Quyền và nghĩa vụ bao nhiêu là phụ thuộc vào loại cổ phiếu và khối lượng bạn đang sở hữu. Quyền sẽ bao gồm nhận cổ tức của cty chi trả, và quyền biểu quyết đối với một số quyết sách của cty. Về nghĩa vụ thì chúng tôi thấy phần lớn là nghĩa vụ thuế cá nhân bạn phải thực hiện với quy định nhà nước, nghĩa vụ có trách nhiệm với tài sản mình đang nằm giữ, mà ở đây là phần góp vốn vào cty.
Bạn sở hữu cổ phần, bạn là cổ đông cty. Cổ đông không tham gia vào hoạt động hằng ngày hay công tác quản lý của công ty trừ khi bạn làm việc cho chính cty bạn đang nắm giữ cổ phần. Tổng giám đốc (CEO) sẽ không bao giời gọi và yêu cầu bạn thanh toán hóa đơn, và bạn sẽ không phải tham gia phục vụ khi một nhân viên nghỉ ốm. Nhưng khi công ty kinh doanh có lãi, giá trị công ty tăng lên, bạn có thể bán ra và thu lợi nhuận. Trong trường hợp công ty lỗ hoặc phá sản, bạn sẽ mất một phần hoặc toàn bộ số tiền đầu tư. Bạn không phải thanh toán các khoản nợ của công ty hay phải bị các cơ quan thuê mời chuyện dù bạn là chủ sở hữu một phần của cty. Đó là việc của CEO.
1. Mua và bán cổ phiếu là giao dịch công khai
Tóm lại, sở hữu cổ phiếu về cơ bản là sở hữu một phần rất nhỏ của doanh nghiệp. Nếu bạn muốn mua bán cổ phiếu là giao dịch công khai, bạn có thể thực hiện trên sàn giao dịch, với sự giúp đỡ của môi giới chứng khoán. Quá trình này thường làm một số người bỡ ngỡ. Lần đầu tiên tôi sở hữu một tài khoản chứng khoán là năm 3 đại học, năm 2006, lúc đó chứng khoán là một cái gì đó còn quá mới mẻ. Giờ đây khi công nghệ phát triển, một tài khoản giao dịch chứng khoán không còn quá khó khăn với mọi người... tuy nhiên nó vẫn gây bỡ ngỡ.
Việc giao dịch mua bán không khó, nhưng tiềm kiếm được lỡi nhuận từ đó mới là vấn đề chúng ta cần quan tâm. Mua gì, bán gì, khi nào.v.v...?
2. Xem xét nguồn vốn của bạn
Tất nhiên là làm gì cũng cần phải có tiền, nhất là các hoạt động đầu tư. Bạn đừng hi vọng là có cái gì từ tay trắng làm nên tài sản. Mọi thứ điều cần có vốn ban đầu. Ở đây có một thuật ngữ mà chúng ta sẽ đi chi tiết ở các chuyên mục sau, đó là "vốn Rủi Ro". "Vốn Rủi Ro" ý là số tiền mà bạn có thể chấp nhận để mất. Chắc chắn bạn không muốn mất số tiền này, nhưng số tiền này có mất thì nó cũng sẽ không ảnh hưởng đến cuộc sống hằng ngày của bạn. Sử dũng tiền thuê nhà tháng tiếp theo để mua cổ phiếu hoàn toàn là hành động đánh bạc và là một ý tưởng tồi tệ. Mở một tài khoản và giao dịch chứng khoán chỉ bằng số tiền mà bạn không ngại mất đi.
Có thể bắt đầu chơi chứng khoán với số tiền bao nhiêu? Với thị trường chứng khoán Việt Nam, bạn có thể tham khảo bài viết này: Chơi chứng khoán cần bao nhiêu tiền ?
3. Lựa chọn công ty môi giới chứng khoán
Giống như một siêu thị bày bán 100 loại ngũ cốc từ hàng tá các nhà sản xuất khác nhau, thị trường môi giới chứng khoán cũng có nhiều người chơi và nhiều lựa chọn. Mỗi công ty có những thế mạnh khác nhau, mỗi nhà môi giới có phương pháp khác nhau cho thị trường.
Có thể liệt kê một số yếu tố để chọn nhà môi giới:
- Chuyên môn tư vấn, phương pháp lựa chọn cổ phiếu
- Danh tiếng tốt của công ty môi giới trên thị trường
- Luôn có các báo cáo phân tích miễn phí cho nhà đầu tư
- Thuận tiện giao dịch qua app/web/phần mềm
- Thuận tiện rút nộp tiền
- Phí giao dịch hợp lý cùng các dịch vụ kèm theo mức phí đó.
-...
Mỗi cty môi giới hay mỗi môi giới có ưu điểm và nhược điểm. Nên lựa chọn cũng mang tính chất tương đối.
4. Mở, nộp tiền vào tài khoản và bắt đầu giao dịch
Thời đại công nghệ cao, việc mở, nộp tiền và giao dịch chỉ cần diễn ra trên không gian 4.0. Không quá khó và có khá nhiều hướng dẫn tại mỗi công ty chứng khoán. Quan trọng là tìm kiếm lợi nhuận, cái mà bạn đọc đang cố tìm xem chuỗi bài viết của easystock.vn sẽ mang lại gì cho nhà đầu tư.
Chúng ta sẽ đi tới chương đó, nhưng hiện tại với các bạn mới bắt đầu tìm hiểu đầu tư chứng khoán thì tôi muối giới thiệu 1 số thứ, gọi là luật "chơi".
- Các thuật ngữ chứng khoán nhà đầu tư cần biết
- Quy định giao dịch sàn HSX (HOSE)
- Hướng dẫn giao dịch sàn Hà Nội - HNX
Về cơ bản là chúng tôi đã cũng cấp cho bạn một số kiến thức nền. Câu hỏi tiếp theo và quan trọng nhất là "Làm thế nào để tìm được cổ phiếu tốt để mua vào?". Băn khoăn này sẽ được giải đáp ở các bài viết tiếp theo.
